گزارش سیانبیسی: جنگ آب ایران و افغانستان و یک مرز خطرناک
تاریخ انتشار: ۳ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۵۳۴۸۴
فرارو- ایران و افغانستان بر روی کنترل عرضه یک منبع حیاتی که روز به روز در حال کاهش است رودررو شدند: آب.
به گزارش فرارو به نقل از سیانبیسی، خشونت در امتداد مرز بین ایران و افغانستان در هفتههای اخیر شعلهور شد، که به دلیل اختلاف بر سر آب جاری از رودخانه هیرمند افغانستان به ایران تشدید شد. تهران میگوید که دولت طالبان افغانستان عمداً ایران را از ذخایر آب کافی محروم میکند تا بتواند آب خود را تقویت کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مرزبانان ایران و افغانستان در روز ۲۷ مه با یکدیگر درگیر شدند و تیراندازی شدیدی انجام شد که منجر به کشته شدن دو پاسدار ایرانی و یک سرباز طالبان و زخمی شدن تعدادی دیگر شد. هر دو طرف یکدیگر را به خاطر تحریک جنگ سرزنش میکنند، که مسائل مربوط به آب منطقه را دوباره در کانون توجه قرار داده است.
یک مرز خطرناک
مرز ۵۸۰ مایلی بین افغانستان و ایران ناامن و مملو از جنایات است که عمدتاً از سمت افغانستان وارد ایران میشود. افغانستان دهها سال است که درگیر بی ثباتی و جنگ بوده است و دولت حاکم طالبان بخش قابل توجهی از درآمد خود را از تجارت غیرقانونی به دست میآورد.
کمال علم، یک کارشناس ارشد در مرکز آسیای جنوبی شورای آتلانتیک، گفت: مرز ایران با افغانستان همیشه آسیب پذیرترین بوده است. علم گفت که افغانستان میزبان مسائلی از جمله قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و تروریسم است، اما به طور همزمان منبع بسیار مهمی برای آب است.
تنشهای آبی بین دو کشور به گذشته بازمی گردد. در دهه ۱۹۵۰، افغانستان دو سد بزرگ ساخت که جریان آب رودخانه هیرمند را به ایران محدود کرد. این امر خشم تهران و تهدید روابط را برانگیخت و در نهایت منجر به امضای معاهدهای در سال ۱۹۷۳ شد که به ایران سالانه ۸۵۰ میلیون متر مکعب آب هیرمند اختصاص میداد.
اما انقلابها، تهاجمها، جنگها و تغییرات چشمگیر دولت در هر دو کشور باعث شد که این معاهده هرگز به طور کامل اجرا نشود.
علم گفت: از زمان قرارداد آب در سال ۱۹۷۳ بین دو کشور، آنها چندین بار به دلیل استفاده دولتهای مختلف افغانستان از آسیب پذیری آب ایران به عنوان اهرمی برای مسائل دوجانبه، به جنگ نزدیک شده اند.
تغییرات آب و هوا و بدتر شدن تهدیدات
دانشمندان مدتهاست هشدار دادهاند که تغییرات آبوهوایی خطر جنگها و بحرانهای پناهجویان را افزایش میدهد، زیرا کشورها بر سر منابع طبیعی که برای زندگی به آن نیاز دارند میجنگند.
رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه Rane، گفت: برطرف کردن اختلافات بر سر تخصیص آب برای رودخانه هیرمند دشوار است، زیرا هیچ یک از کشورها توانایی رساندن آب بیشتر به منطقه را ندارند. این منطقه در حال حاضر یک منطقه بسیار خشک است، اما مسائلی مانند تغییرات آب و هوا و کشاورزی بیش از حد آن را بدتر میکند.
وی گفت: به نوعی، این یک محرک کلاسیک درگیری است، رقابتی برای یک منبع کمیاب که هیچ یک از طرفین نمیتوانند بدون آن زندگی کنند.
در اواسط ماه مه، یک بیانیه مطبوعاتی طالبان حمایت افغانستان را از معاهده ۱۹۷۳ اعلام کرد، اما گفت: از آنجایی که در سالهای اخیر در افغانستان و منطقه خشکسالی رخ داده و سطح آب کاهش یافته است... ولایات کشور از خشکسالی رنج میبرند و آب کافی وجود ندارد. در چنین شرایطی، آب خواهی مکرر ایران و اظهارات نابه جا در رسانهها را مضر میدانیم.
ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران در پاسخ به رهبران افغانستان گفت که سخنان او را خیلی جدی بگیرند و گفت: به حاکمان افغانستان هشدار میدهم که فوراً حقوق مردم سیستان و بلوچستان را بدهند. یک فرمانده طالبان نیز در واکنش گفت آبی نیست که به ایران بدهند و هشدار داد: «به ما حمله نکنید. ما نمیترسیم.»
تهران سپس بیانیهای صادر کرد و بر این واقعیت تأکید کرد که طالبان را به عنوان هیئت حاکمه افغانستان به رسمیت نمیشناسد. این مجادلات تنها تنشها را تشدید کرد و برخی نگران هستند که تیراندازی در مرز دو کشور میتواند نشانهای از بدتر شدن آینده باشد.
رایان بول انتظار دارد که این مشکل تشدید شود، زیرا کمبود آب یک مشکل بسیار پیچیده است که برای غلبه بر آن نیازمند سرمایه گذاریهای گسترده و گران زیرساختی است که ایران یا افغانستان تحت تحریم شدید در موقعیتی برای رفع آن نیستند.
منبع: فرارو
کلیدواژه: طالبان رودخانه هیرمند افغانستان ایران قیمت طلا و ارز قیمت موبایل ایران و افغانستان دو کشور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۵۳۴۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طالبان هیچگونه قاعده و قانونی در حوزه مرزبانی ندارد
به گزارش «تابناک»، در همین زمینه، روزنامه «شرق» در گفتوگویی با عبدالمحمد طاهری سعی کرده است جنبههای این اقدام و در کل مناسبات مرزی ایران و افغانستان در دوره حکومت طالبان را به شکل دقیقتر کنکاش کند. آنچه در ادامه میخوانید، ماحصل گپوگفت با اولین مستشار و رایزن فرهنگی وزارت امور خارجه ایران در وزارت معارف افغانستان است که در کارنامه دیپلماتیک خود علاوه بر کارداری ایران، سابقه مشاور سیاسی برخی چهرههای افغانستان نظیر محمد حنیف اتمر، وزیر امور خارجه سابق افغانستان را هم دارد.
جناب طاهری پنجشنبه هفته گذشته شاهد دستگیری تعدادی از مرزبانان ایرانی بودیم که به نظر میرسد با ورود اشتباهی آنان به خاک افغانستان رخ داد و ساعاتی بعد هم آزاد شدند. جدای از این نکته، شما روند درگیری و دستگیری مرزی بین ایران و افغانستان از زمان روی کار آمدن حکومت دوم طالبان را چگونه میبینید؟
اتفاقا نکته همینجاست که اگر موضوع صرفا ورود اشتباهی و غیرعمدی مرزبانان ایرانی به خاک افغانستان بود، دستگیری آنها از طرف طالبان میتواند یک واکنش طبیعی جلوه کند؛ کمااینکه در دیگر نقاط مرزی امکان وقوع آن وجود دارد. اما مسئله اساسی اینجاست که در بازه زمانی سهسالهای که از روی کار آمدن حکومت دوم طالبان میگذرد، به نظر میرسد هم شدت درگیریها با مرزبانان ایرانی و هم تعداد دفعات دستگیری مرزبانان کشور رو به افزایش است؛ تا جایی که اکنون خبرهایی دال بر این وجود دارد که وزارت کشور و هنگ مرزبانی ایران موضوع ایجاد دیوار مرزی را به شکل جدیتر در دستور کار خود قرار دادهاند. هرچند به نظر میرسد در وهله اول این دیوار مرزی با هدف توقف در رفتوآمد مهاجران غیرقانونی به داخل خاک ایران، ترددنداشتن گروههای تروریستی و باندهای قاچاق مواد مخدر در مرز است، اما نمیتوان شدت و وسعت درگیری نیروهای طالبان با مرزبانان ایرانی را هم یکی از عوامل مهم در تغییر نگاه تهران به حوزه مرزداری با افغانستان ندانست.
دستگیری مرزبانان ایرانی صرفا از این جنبه قابلیت ارزیابی دارد یا حضرتعالی ابعاد تحلیلی دیگری را متصور هستید؟
دستگیری مرزبانان ایرانی صرفا یک جنبه ندارد. جنبه مهمتر دیگر این است که ثابت شد طالبان فارغ از قرائتهای ایدئولوژیک تندروانه خود که میتواند یک تهدید امنیتی باشد، مشخصا در موضوع سرزمینهای ایران پشت دیوار مرزی حاضر به همکاری با ایران نخواهد بود. به بیان دیگر ایندست رفتارها نشان از سختگیری طالبان دارد و همزمان با آن مؤیدی بر آن است که طالبان هیچگونه قاعده و قانونی در حوزه مرزبانی و مرزداری را ملاک عمل و رفتار خود قرار نمیدهد و کوچکترین توجهی هم به قراردادهای فیمابین برای ترسیم مرز دو کشور ندارد.
پس به باور شما امکان تداوم و تشدید درگیریهای مرزی و همچنین احتمال درگیری مرزبانان وجود دارد؟
بدون شک چنین است. این یک چیز طبیعی است و در همه مرزها روی میدهد؛ اما موضوع مرز ایران و افغانستان از زمان طالبان فرق دارد.
چه فرقی؟
فرق اصلی به سایه سنگین نگاههای رادیکال ایدئولوژیک طالبان و خوانشهای تند ناسیونالیستی آنان بازمیگردد؛ بنابراین اساسا نیروهای مرزبانی افغانستان که همان نیروهای طالبان هستند، نیروهای آموزشدیدهای نیستند که بخواهند حرفهای رفتار کنند، بلکه بر مبنای خوانشهای ایدئولوژیک و قرائتهای ناسیونالیستی پشتونی خود به مسائل مرزی و سرزمینی نگاه میکنند. درحالیکه با توجه به حساسیت موضوع مرزبانی و مرزداری و همچنین حوزه امنیتی مربوط به حوزه هنگ مرزی باید مرزبانان افغانستان یا مشخصا نیروهای طالبان در حوزه مرزبانی و مرزداری تجربیات لازم را ببینند که خدای ناکرده از تکرار این اتفاقات جلوگیری شود یا از وقوع حوادث تلختر پیشگیری کرد. کسی نمیتواند تضمین بدهد که در درگیریهای پیشروی احتمالی یا بروز خطای سهوی مرزبانان ما که کاملا طبیعی است، شدت تنش تا چه حد بالا خواهد رفت و آیا خدای ناکرده این تنشها کشته یا زخمی به دنبال خواهد داشت یا نه؟ اینجاست که وزارت امور خارجه، وزارت کشور و همچنین هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایران باید به شکل جدی، صریح و بدون پرده، طالبان را وادار کند در موضوع مشخص مرزبانی و مرزداری یا به قوانین و مقررات پایبند باشد یا آموزشهای لازم را دراینباره ببیند که بداند اختلافات مرزی باید چگونه اداره شود. نمیتوان با نگاههای شعاری، احساسی و ایدئولوژیک پشتونی به مرزداری پرداخت؛ چون این نوع نگاههای تندروانه که متأسفانه با نگاههای ایدئولوژیک هم درآمیخته است، خودبهخود زمینهای برای هرگونه درگیری و تنش ناخواسته خواهد بود.
مسئله خطرناکتر اینجاست که چون نیروهای طالبان با همان نگاه ایدئولوژیک تندروانه و قرائتهای ناسیونالیستی پشتونی به مرزبانی و مرزداری نگاه میکنند، هرگونه تردد یا ورود سهوی مرزبانان ایرانی به خاک افغانستان را با نگاه امنیتی و تلاش برای برهمزدن حاکمیت طالبان تحلیل میکنند که میتواند به یک واکنش و برخورد سخت طالبها منجر شود. شاید در اتفاق پنجشنبه گذشته با یک مذاکره، شش مرزبان در کمال صحت و سلامت به کشور بازگشتند، اما نمیتوان این یقین را حاصل کرد که در صورت بروز اتفاقات مشابه، درگیریها بیشتر نشود. ما تجربه تلخ درگیریهای مرزی طالبان افغانستان با نیروهای مرزی پاکستان در همین سه سال اخیر را فراموش نکردهایم که کماکان ادامه دارد و حتی تشدید هم پیدا کرده است. پس این موضوع اصلا چیزی ساده و طبیعی نیست که بخواهیم از کنار آن و بدون حساسیت رد شویم. من معتقدم طالبان در حوزه مرزبانی و مرزداری با سوءنیت رفتار و برخورد میکند و باید هرچه زودتر جلوی آن گرفته شود تا این رویه به عادت طالبان تبدیل نشود که هر زمان و هر جا که دلش خواست، با سلیقه خود عمل کند. مرزبانی و مرزداری قاعده و قانون دارد و طالبان هم باید به آن تمکین کند؛ در غیر این صورت سنگ روی سنگ بند نمیشود.